وظایف مهم بنیاد مسکن جهت پیشرفت روستاهای هدف گردشگری

یکی از وظایف مهمی که دولت به بنیاد مسکن واگذار نموده پیشرفت روستاهاست. پیشرفت با کسب درآمد اتفاق می افتد و یکی  از وظایف اصلی سازمان گردشگری نیز بالا بردن درآمد مردم است. این دو سازمان در بخش درآمد وظیفه مشترکی را بر عهده دارند و در جواب این سوال که کدام فعالیت در روستاها هدف مشترک این دو سازمان را برآورده می نماید باید عنوان داشت: اجرای تور در روستا.
علت این پاسخ آن است که از هفت عنصر اصلی تور سه عنصر توسط بنیاد مسکن و چهار عنصر توسط میراث در روستاها انجام می گیرد و در هر حال حاضر هر سازمان کار خودش را بدون هماهنگی با یکدیگر انجام می دهند. البته با جلسات مختلفی که در سال ۹۵  بین معاونین و کارشناسان این دو سازمان انجام گرفت تفاهم نامه ای بین روسای این دو نهاد در این زمینه به امضا رسید که چگونه می توان زمینه اجرای تور را بمنظور پیشرفت روستا در بخش گردشگری فراهم نمود.  
اهمیت این موضوع در برنامه ششم توسعه مشخص می باشد که هم بنیاد مسکن و هم میراث، مکلف به انجام این کار شده اند که در ۵۰۰ روستا دو هزار واحد بوم گردی ایجاد کنند.
برای اجرایی شدن این تفاهم نامه از طریق دفتر مطالعات و تحقیقات بنیاد مسکن یک تفاهمنامه سه جانبه‌ای برای هر استان که باید به امضای معاون عمرانی استانداری، مدیر کل بنیاد مسکن، مدیرکل میراث فرهنگی برسد. به استان‌ها پیشنهاد گردید که این تفاهم نامه با ابلاغ معاون گردشگری میراث فرهنگی و معاونین بنیاد مسکن اجرایی گردد . متعاقب این تفاهمنامه سه جانبه، شیوه‌نامه‌ ای که مشخص کننده چگونگی انتخاب روستا و خانه های قدیمی به عنوان اقامتگاه بوم گردی می باشد ابلاغ گردید تا جهت بهره برداری و تدوین در جلسات کمیته بوم‌گردی جهت آگاهی سازی و تشریح وظایف دستگاه‌ها مطرح گردد که ماحصل آن این دستاورد مهم است که برای اولین بار سه دستگاه در کنار هم می‌توانند یک هدف مشترک را با تجمیع امکانات سازمان ها انجام دهند و البته کارهای ارزشمندی انجام گرفت به صورتی که مسئله بوم‌گردی در کشور به یک فرهنگ عمومی تبدیل گردید و همه مسئولین نیز در رابطه با پیشرفت و رونق بوم‌گردی تاکید فراوانی دارند و این امر یک موفقیت بزرگ در این رابطه است اما چالش مهمی که مطرح است و اگر به آنها توجه نشود مثل خیلی از طرح‌های کشور نتایج مثبتی را با این همه زحمات بسیار نخواهد داشت موارد زیر می باشد:

چـــالش اول :
 گسترش بوم گردی مثل یک سیل راه افتاده است ولی  اگر این سیل هدایت نشود عواقب خطرناکی را به بار می آورد مثل سیل اخیر کشور که در بعضی از استانها که برنامه داشتند تبدیل به نعمت شد و در بعضی از استانها تبدیل به نقمت گردیده است .
برنامهی کاری اولین مسئله است که باید در این رابطه تدوین گردد در حال حاضر برنامه کاری روستا در بخش گردشگری با رویکرد بوم گردی وجود ندارد. به عنوان نمونه:
1. در کدام روستا باید اقامتگاه بوم گردی ایجاد نمود ؟
2. این اقامتگاه ایجادی  می باشد یا خیر ؟
3. از خانه های قدیمی که تاریخ و معماری دارند باید استفاده شود یا خیر ؟
4. کدام روستاها مقصد گردشگری هستند ؟
5. ظرفیت تحمل روستا در رابطه با ایجاد واحدهای بوم گردی چقدر می باشد؟
6. در کاربری بوم گردی که در روستاها باید ایجاد شود چه فعالیتی می‌تواند وجود داشته باشد؟
7. محصولات و کالاهای گردشگری که در روستا وجود دارند چیست ؟
8.با توسعه این کالاها که می‌تواند انگیزه گردشگران را بیشتر برآورده نماید وظیفه سازمان های دولتی و بخش خصوصی در این رابطه چیست؟
9.نقش تورگردانان توراپراتور ها و دفاتر خدمات مسافرتی در این مدل از پکیج تور در روستاهای مقصد گردشگری چیست و چگونه باید انجام گیرد؟
و سوالات دیگر که همه حاکی از آن است که در صورت عدم وجود برنامه، مسوولان با چشمان بسته حرکت می کنند. یعنی برنامه کاری که بتواند گویای این مطلب باشد که چقدر اشتغال در این بخش در روستاها در یک برنامه زمانی کوتاه مدت سه ساله یا میان مدت پنج ساله ایجاد خواهد شد باید به صراحت اعلام شود.

چــــالش دوم :
چالش دوم، نداشتن فرایند صدور مجوز اقامتگاه های بوم گردی می باشد . برای یک روستایی که بتواند مجوز اخذ کند مدت زمان زیادی طول می کشد. قانون صراحت دارد که یک واحد کسب و کار اگر بخواهد مجوز اخذ کند باید حداکثر در فرصت یک ماه به آن مجوز داده شود. سازمان‌ها ادعا می کنند که فرآیند صدور مجوز را تهیه کرده اند ولی این فرآیند ها تسهیل‌گری نیست.
چــــالش سوم:
پالش سوم، نداشتن تکنیک ساخت اعم از ایجادی و مرمت می باشد. هر کسی هر گونه بخواهد با هر معماری نسبت به ساخت یا مرمت واحد بوم گردی اقدام می کند که اصلاً یا بوم‌گردی تناسبی ندارد یا این واحدهای  ایجادشده معنی خاصی جهت واحد اقامتی ندارد .
" اقامتگاه بوم گردی تعریف خاص خود را دارد یعنی باید ایرانی و قانونی باشد. "
خوشبختانه دفتر مطالعات بنیادمسکن برای حل چالش دوم و سوم با یک مشاور متخصص در این امر قرار داد منعقد کرده که با همکاری سازمان میراث فرهنگی در حال مطالعه می باشند.
 اما در رابطه با چالش اول در بنیاد مسکن این موضوع فقط مورد تایید جناب مهندس مهدیان و دکتر گرکانی قرار گرفته است و آتش به اختیار در این زمینه اقداماتی صورت گرفت و از همدان این کار شروع گردید و بعد در جلسه ای به صورت اتفاقی، موضوع با استاندار مازندران جناب آقای حسین‌زادگان مطرح گردید که مورد استقبال ایشان قرار گرفت به صورتی که جلسه با ایشان ساعت
 ۱۰ صبح بود و در ساعت ۱ بعد از ظهر جلسه به اتفاق آقایان خانی، فرزانه، اصغریان مدیران کل بنیاد مسکن، میراث فرهنگی و دفتر امور روستایی برگزار گردید و دستور سریع برای انجام این مطالعات را با مسولیت آقای اسحاقی صادر کردند.آقای استاندار در تمام جلسات خود و مصاحبه های رسانه ای این موضوع را مورد تاکید قرار دادند. اعضای تیم کارشناسی جناب آقای حسنی معاون گردشگری، جناب آقای علیزاده از دفتر امور روستایی و جناب آقای فیاض بخش از بنیاد مسکن انتخاب شدند و این تیم نیز از صبح تا شب در مدت دو ماه کاری با پیمودن ۱۶۰۰ کیلومتر با ماشین و ۸۰ کیلومتر پیاده روی در روستاهای مازندران روستاهای مقصد و مسیر را انتخاب نمودند.
اعضای تیم کارشناسی با توجه به برنامه زمانبندی ساعت ۷ صبح جلسات را با حضور آقای فرماندار یا معاون فرماندار و بخشدار و روسای ادارات میراث، بنیاد مسکن و دیگر ادارات با توجه به تشخیص آقای فرماندار و اعضای شورای بخش برگزار می‌کردند و در این جلسات وظیفه‌ای که گروه می‌خواهد انجام دهد را با تشریح برنامه پیشرفت روستا و رویکرد بوم گردی تبیین کرده  و لیست روستاهای مقصد و مسیر در این جلسه مشخص می گردید و هیچگونه محدودیتی برای انتخاب روستاهای جدید نیز وجود نداشته است. انتخاب روستاها نیز با شاخص های مشخص تعیین شده بود . بازدید میدانی با حضور معاون فرماندار، بخشدار و روسای بخش، دهیار، میراث فرهنگی، بنیاد مسکن شهرستان بعد از هر جلسه شروع می گردید و بطور متوسط هر روستا تا ۲ ساعت زمان برای بررسی طول می‌کشید بین ساعت ۹ تا ۱۰ شب بازدید خاتمه می یافت، گزارش بازدید روستاها نیز باید در همان شب نوشته می‌شد و اگر به روز بعد موکول میگردید مطالب به خاطر فراوانی و حجم بالا فراموش می شد چنانچه دو شهرستان قائم شهر و نور نوشته نشد. سرانجام بعد از سپری کردن حدود ۱۶۰۰ کیلومتر با ماشین و ۸۰ کیلومتر پیاده روی؛ تعداد ۱۶۰ روستای استان مازندران انتخاب شد که گزارش آن در همین کتاب تقدیم می‌گردد.
لازم می دانیم از استاندار محترم جناب آقای حسین زادگان که هدایت مطالعه این پروژه را به عهده داشتند تشکر ویژه نماییم که در مدت انجام پروژه، حداقل ۵ بار جلسه در این رابطه با اعضای کمیته بوم‌گردی برگزار کردند و زمینه‌ای را فراهم کرده اند که پروژه عملیاتی و کاربردی شود و دستورات ویژه ای را در اجرای این پروژه صادر نمودند و امروز می‌توان به جرات اعلام کرد که مازندران جزو اولین استان‌هایی است که برنامه کاری پنج ساله در بخش گردشگری را تدوین نموده است.
ضمنا از جناب آقای خانی مدیر کل محترم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و جناب آقای فرزانه مدیرکل محترم میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و جناب آقای اصغریان مدیر کل محترم دفتر امور روستایی برای حمایت و تلاش فراوان که بیش از 8 جلسه تشکیل داده اند تشکر ویژه داریم .
همچنین از سایر اعضای گروه که در بازدید های میدانی و تهیه گزارش و گردآوری اطلاعات همکاری داشته اند تشکر می نماییم.

روح اله اسحــــقی
کمیـته بـوم‌گـردی اسـتان